Faire prijzen voor leermiddelen in het mbo?
Vraag en aanbod bepalen de prijs, maar is dat ook zo bij leermiddelen in het mbo? De vraag wordt bepaald door scholen: zij selecteren de benodigde leermiddelen. En het aanbod door de educatieve uitgeverijen en leveranciers van overige leermiddelen. Vervolgens zijn het de studenten die de door school voorgeschreven leermiddelen bestellen en betalen. Veelal bij de door school aanbevolen distributeur. Zijn leermiddelen voor studenten in dit proces bereikbaar voor een faire prijs? Het antwoord op daarop lees je in dit artikel. Ik belicht het vraagstuk vanuit verschillende perspectieven: school, student, educatieve uitgeverij én vanuit het perspectief van de Slim.nl MBO Webshop als eigentijdse leermiddelendistributeur.
Wie betaalt, bepaalt?
Studenten betalen, maar hebben in de praktijk weinig te bepalen. Óf ze bestellen bij de leermiddelendistributeur of direct bij de educatieve uitgeverij: de prijs staat daar vast. Tweedehands is vaak geen optie, er is beperkt aanbod, digitale licenties zijn niet overdraagbaar en studieboeken zijn snel verouderd. Tot zover de student óf toch niet? In 2016 wilden de PvdA en D66 dat kosten voor boeken, schriften of werkkleding die nodig zijn voor de opleiding, alleen verhoogd mogen worden als mbo-studenten zelf daarmee instemmen. Die wet is aangenomen en studentenraden hebben instemmingsrecht op het schoolkostenbeleid sinds dit jaar. Studenten kunnen daardoor zelf meebeslissen over de uitgangspunten over wat redelijk is op de leermiddelenlijsten. Een positieve ontwikkeling, maar studentenraden hebben daarmee nog steeds slechts een beperkte invloed op de prijs van leermiddelen. Zij voeren niet de onderhandeling met de educatieve uitgeverijen. Maar...wie heeft die invloed dan wél?
Leermiddelenbeleid
Leermiddelenbeleid
Op een school gaan de docenten over de inhoud. Ze selecteren leermiddelen op kwaliteit. Vervolgens dient het management akkoord te geven voordat een leermiddel definitief op de lijst wordt geplaatst. Het management bewaakt de totale kosten per opleiding, zodat studeren betaalbaar blijft én dat school zichzelf niet uit de markt prijst door meer te rekenen dan een vergelijkbare opleiding. Nu de ov-jaarkaart zijn intrede in het mbo heeft gedaan zijn reiskosten een stuk minder relevant en kunnen de leermiddelenkosten van doorslaggevende betekenis zijn voor de keuze van een opleiding. Scholen zijn zich hier beperkt bewust van: pas als leerlingaantallen teruglopen en dus de bekostiging, wordt dit vraagstuk actueel. Maar onderhandelen schoolbesturen dan met de educatieve uitgeverijen over de prijs? Op enkele uitzonderingen na niet. Scholen bepalen de vraag, maar betalen de kosten van leermiddelen niet. En zelf inkopen is geen optie voor studieboeken en licenties.
Een gemiddeld mbo-college telt 10.000 studenten en de kosten aan leermiddelen bedragen enkele honderden euro’s per student. Dat betekent snel enkele miljoenen aan uitgaven, ga die maar eens verrekenen. Dan ben je als school opeens financieel dienstverlener.
Dit is een rol die school als publieke instelling zich niet kan én wil veroorloven vanuit de bekostigingssystematiek.
Vrij te bepalen prijsmarge
In de keten van vraag en aanbod blijft er dan nog een partij over: de leermiddelendistributeur. Deze private speler verzorgt de inkoop van de leermiddelen op grote schaal bij de educatieve uitgeverijen en leveranciers. Vanuit de waarde die ze toevoegen rekenen ze een verkoopprijs aan de student. Die prijsbepaling begint bij de educatieve uitgeverij of leverancier: deze geeft veelal een inkoopprijs af aan de leermiddelendistributeur.
Vervolgens wordt er een verkoopprijs bepaald door de distributeur: de inspanningen voor complexe fijnmazige logistiek, service en dienstverlening en gewenst rendement worden vertaald in een verkoopprijs voor de student. Deze prijsmarge is vrij te bepalen: de wet op de vaste boekenprijs is niet van toepassing in het mbo. School kijkt wel mee naar de prijs, maar heeft nog steeds beperkte invloed, ze voeren niet de onderhandeling met de educatieve uitgeverij.
Rolzuiverheid
Rolzuiverheid
Ondanks dat scholen niet betalen aan leermiddelendistributeurs, maken ze veelvuldig gebruik van hun dienstverlening. Van het samenstellen van leermiddelenlijsten, service aan studenten, eenvoudige digitale uitlevering tot betaalgemak. Leermiddelen-distributeurs streven daarom naar een verbintenis met een mbo-instelling. Zij vragen de school een bepaalde distributeur aan te wijzen als voorkeurskanaal voor bestellingen van studenten. Studenten bestellen namelijk dan via hun kanaal. Het vreemde aan deze constructie is dat school waarde consumeert, maar de student hiervoor laat afrekenen. Want de kosten voor de afgenomen dienstverlening worden verrekend in de leermiddelenprijs naar studenten. Want wie moet anders de rekening betalen? Of moeten de educatieve uitgeverijen daaraan meebetalen? Dat lijkt ook vreemd, want zij hebben voornamelijk belang bij een goede toegang en fijnmazige distributie tot hun zorgvuldig samengestelde leermiddelen en houden hier veelal rekening met de inkoopprijzen die ze afgeven aan distributeurs.
Kortom, de prijs voor een leermiddel is vanuit het perspectief van de student niet fair. Hoe wordt deze prijs dan wel fair? Het antwoord daarop is rolzuiverheid. Wie waarde consumeert betaalt en wie waarde toevoegt aan de keten rekent daarvoor af. Dat vraagt om transparantie in de keten en een duurzame dialoog tussen school, educatieve uitgeverij én leermiddelendistributeur. Met als gevolg dat deze drie partijen aan tafel moeten zitten bij het tot stand komen van de prijs. Pas dan komt de prijs fair tot stand. Dat is nu precies de route die wij vanuit de Slim.nl MBO Webshop hebben gekozen. Als leermiddelendistributeur gaan we continu de dialoog aan en houden we ons stevig vast aan onze principes. Als de school waarde consumeert, bijvoorbeeld omdat ze artikelen leveren of laten afrekenen via onze webshop, ligt de rekening bij school in plaats van de student.
De prijs die de educatieve uitgeverij bepaalt, is wat de student betaalt in de Slim.nl MBO Webshop
De prijs voor een leermiddel dient tot stand te komen door marktwerking: die is voldoende aanwezig in het concurrentieveld van de educatieve uitgeverijen. De prijs de Slim.nl MBO Webshop hanteert naar studenten is de prijs die de educatieve uitgeverij heeft bepaald. De grotere educatieve uitgeverijen hebben dit veelal goed geregeld. Er worden inkoopkortingen verleend aan distributeurs voor de waarde die ze toevoegen.
Waar het uitdagender wordt, is bij is bij de kleinere educatieve uitgeverijen en stichtingen die direct zaken doen met de school. Deze zijn vaak niet aangesloten bij CB (grootste boekenmagazijn van Nederland, onze distributiepartner). Hier hebben we een oplossing voor bedacht. Daarom kopen we deze leermiddelen zelf in, en leggen ze op onze 'boekenplank' bij CB. Hoewel dit een prima oplossing is, doen we dit bij voorkeur niet. Het dwingt ons namelijk om ook de prijs van het leermiddel te bepalen, omdat we ook kosten maken voor het inkopen en op voorraad houden van de leermiddel. De prijs laten we liever bepalen door de markt. Want als wij als distributeur eenzijdig de prijs verhogen door een marge bovenop de verkoopprijs te zetten is zowel school, educatieve uitgeverij en uiteindelijk de student niet tevreden. De prijs is namelijk niet fair tot stand gekomen. De afbeelding hieronder (met fictieve getallen) illustreert de wijze waarop de prijs van een leermiddel tot stand dient te komen volgens onze overtuiging.
Als verbinder tussen vraag en aanbod hanteert Slim.nl MBO Webshop de verkoopprijs van de educatieve uitgeverij. Alleen op deze manier verstoren we niet de marktwerking tussen vraag en aanbod voor leermiddelen.
Kosten verbonden aan leermiddelendistributie dienen in onze overtuiging integraal opgenomen te worden in de leermiddelen kostprijsberekening van educatieve uitgeverijen en leveranciers.
Toenemende complexiteit
Kleinere educatieve uitgeverijen willen eigenlijk het liefst dat studenten direct in de eigen webshop bestellen, zonder tussenkomst van een leermiddelendistributeur. Dit regelen ze het liefst rechtstreeks met school. Voor een school is het echter ontzettend complex om al die specifieke leermiddelen apart te regelen en beschikbaar te stellen aan hun studenten. Zeker nu steeds meer digitale leermiddelen beschikbaar komen wordt het complexer. Er moet rekening gehouden worden met de Educatieve Content Keten (ECK), Centrale nummervoorziening, Uit Wisseling Leer Resultaten (UWLR) tot de strenge wetgeving rondom de verwerking van privacygevoelige studentgegevens. Dat wordt voor de kleine educatieve uitgeverij lastig om bij te houden, de techniek die nodig is om aan de complexiteit te voldoen vraagt om continue investeringen. Die investeringen kan een leermiddelendistributeur wel doen vanwege de grotere schaal waarop zij opereren. Zo helpen wij educatieve uitgeverijen eenvoudig aan te sluiten op ons digitale distributienetwerk via de service D-ECK.
Prijs opnieuw vaststellen
Een gemiddeld mbo-instelling met 10.000 studenten heeft al snel 350 leermiddelenlijsten met leermiddelen van zo’n 80 educatieve uitgeverijen, leveranciers en een grote variëteit aan afreken-, licentie- en uitlevermodellen. Het heeft dan toch uiteindelijk toch de voorkeur om de leermiddelen af te laten nemen via een leermiddelendistributeur. Maar dan begint de uitdaging voor de Slim.nl MBO Webshop.
De prijs zoals bepaald in het verleden tussen school en educatieve uitgeverij is scherp en houdt geen rekening met -of biedt geen ruimte voor -de waarde die een leermiddelen-distributeur toevoegt. De Slim.nl MBO Webshop gaat dan opnieuw rond de tafel zitten met school (de klant in deze) én de educatieve uitgeverij. In de praktijk zien we dat we in zo’n gesprek samen met de educatieve uitgeverij altijd tot een bevredigende oplossing komen, waarin de wensen van de school centraal staan.
Het resultaat? Een prijs die fair tot stand is gekomen én een duurzame samenwerking met een educatieve uitgeverij erbij.
Afgelopen tijd hebben we ons Slim.nl MBO Webshop partnernetwerk flink vergroot met tientallen educatieve uitgeverijen en leveranciers op verzoek van school. Behalve dat we daarmee ons aanbod vergroten, brengt dit nieuwe innovaties in de keten. Innovaties waar niet alleen student en school van profiteren, maar ook educatieve uitgeverijen en leveranciers: van realtime verkoop inzicht tot efficiënte, snelle en accurate onderlinge verrekening.
Dit is waar we bij de Slim.nl MBO Webshop naar streven: Leermiddelen slim geregeld én tegen een faire prijs!
Wilt u ook als educatieve uitgeverij of als leverancier aansluiten in het partnernetwerk van de Slim.nl MBO Webshop? Stimuleer uw afnemers, de mbo college's, om uw leermiddelen af te laten nemen via de Slim.nl MBO Webshop. Meer weten? Contacteer mij (productmanagement) of Ymke Manders (relatiemanagement).
◀ Terug naar thema overzicht
